Llengues vives

1960-70eko garaian “Ez Dok Amairu” mugimendua (Benito Lertxundi, Mikel Laboa, Xabier Lete, …) abiatu zuten, hein handi batean “Nova Cançó”-ren eraginez, “Oskorri” taldearen hastapenak ere ordukoak dira eta 1980ko hamarkadan bestela RRV-k eztanda egin zuen. Ordutik euskarazko musika markatuta dago publiko orokorrarentzat. Folka edo rocka, eta erdian ezer ez, edo ia-ia.

Els integrants de “Ez Dok Amairu”, el grup “Oskorri” i el “Rock Radical Vasco” han estat les grans fites de la música en basc, encara que el gran públic des de llavors a part del folk i del rock no identifiqui res més.

Hala ere, gitarren doinu bizi eta gogor eta baterien zarata lehor haien artean “Itoiz” talde mutrikuarra nabarmendu egin zen orain dela 30 urte, euskarazko pop-aren aitzindari bilakatuta, horrelako musika mota oso gutxietsita zegoen garaian. Hala ere, himno bihurtu zuen orduko publikoak “Lau teilatu” abesti ezaguna, taldearen magnetismoaren erakusgarri. Denboran aurrera, 1990eko hamarkadaren amaiera arte ez zen agertu bigarren erreferente nagusia den “Bide Ertzean” talde tolosarra, pop doinu atseginak eta berezko ahotsak eskaintzen dituena Ubeda anaien eskutik. “Itoiz”-eko abeslaria izan zen Juan Carlos Perezek ere ildo honetan sakondu zuen, bestelako estilo batzuekin esperimentatuz. Baina benetako arrakasta lortu duena sasoi berean sortutako “Ken Zazpi” talde gernikarra dugu, publiko guztietarako pop-rocka, katalanez ere bai.

Encara que el pop era un estil molt menyspreat, va aconseguir sobresortir el grup “Itoiz” en aquells anys 80, convertir-se en els grans pioners i fins i tot fer que “Lau teilatu” arribés a convertir-se en un himne. Fins a finals dels 90 no va aparèixer el segon gran referent, els tolosarras “Bide Ertzean”, i d’aquesta època és també la carrera en solitari de JC Pérez, ex-cantant de “Itoiz” precisament. Però els grans triumfadors d’aquesta última dècada són “Ken Zazpi”, que han arribat a traduir al català algunes de les seves cançons . 
 

Urrun gaude edozein modutan Herrialde Katalanetan mugitzen diren hainbat talderen oihartzunetik (“Manel”, “Antònia Font”, “Mishima”, “Fred i Son”, …), baina gauzak azken urteotan aldatzen ari dira behintzat. Besteak beste, 2009an Udako Euskal Unibertsitateak oso izenburu iradokitzailearen ikastaroa antolatu zuen: “Euskal pop musika, euskal pop gizartearen isla?”. Parte hartzaileen artean Fermin Etxegoien irrati esataria eta kazetaria egon zen, 2004an argitaratutako liburuan (“Neurona eta Zeurona”) estetikaren aldeko aldarria egiten zuena, etikaren gainetik. Hau da, mezu politikoak bigarren plano batean utzi eta hizkuntza beraren estetika lehenetsiz. Musikan eta literaturan adibidez. Ildo horretatik, Iban Zaldua idazleak duela bi aste eskas kaleratutako “Biodiskografiak” lanean pop musikaren aldeko aldarria egiten du, bera eta Volgako Batelariak euskal pop gizartearen alde aspaldian agertu ondoren.

Lluny estem del ressò que estan tenint els grups pop dels Països Catalans, però les coses almenys estan canviant. Fa dos anys, la Universitat Basca d’Estiu va organitzar un curs titulat “La música pop en basc, un reflex de la societat pop basca?”. Entre els participants estava el locutor de radi i periodista F. Etxegoien, defensor de l’impuls de l’estètica de la llengua sobre l’ètica o els missatges polítics. En aquesta direcció va també l’escriptor I. Zaldua, que ha publicat fa 2 setmanes escasses un llibre reivindicatiu de la música pop, seguint el camí que el moviment “Volgako Batelariak” ve en part proclamant des de fa temps.

Pop gizarte honek estereotipo zaharrak apurtu nahi ditu, eta “azken fitxajea” Yogurinha Borova da, trabestismoaren munduan ere euskarazko abestiak sartzen animatu dena. Folk eta rock-aren haratago mugitzen dira gauzak gurean ere, zorionez, ni neu estilo bi horien zale handia naizen arren.

Aquesta societat pop vol trencar els vells estereotips, i l’últim fitxatge és Y. Borova, que s’ha animat a cantar en basc també al món del travestisme. Més enllà del folk i del rock s’estan movent moltes coses, afortunadament, encara que jo personalment sigui un bon aficionat a aquells dos estils.

Amaitzeko, pop musikaren gaztelaniazko erreferente handiak diren Amaia Montero eta Mikel Erentxunek grabatutako bertsio hau ekarri dizuet, “Lau teilatu”-rena hain zuzen ere.

Per acabar us he portat una versió de “Lau teilatu” gravada per dues referències importants del pop en castellà com són A. Montero i M. Erentxun.

Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!