(1030 woorden)
Zes jaar nadat Catalonië een referendum over haar onafhankelijkheid hield (1 Oktober 2017), komt er na de opheffing van de Catalaanse autonomie en de rechtsvervolgingen (die nog steeds voortduren) weer enige beweging in de Catalaanse zaak. De aanleiding hiervan zijn twee feiten die afgelopen week plaatsvonden.
Amnestiewet inclusief terrorisme en hoogverraad
Na lang onderhandelen tussen de Junts per Catalunya partij (Samen voor Catalonië) van de Catalaanse president in ballingschap Puigdemont en de Spaanse PSOE regering van Sánchez werd de amnestiewet in het Spaanse Congres van afgevaardigden goedgekeurd. In een eerdere stemming had Junts tegen de amnestiewet gestemd omdat terrorisme en hoogverraad niet waren inbegrepen. Als gevolg daarvan werden de gerechtelijke onderzoeken tegen de protestbeweging Tsunami Democràtic wegens terrorisme (onder andere tegen Puigdemont zelf) na drie jaren van inactiviteit weer uit de kast gehaald. Met name onderzoeksrechter García-Castellón van het Spaanse hof Audiencia Nacional ziet terrorisme waar deze door geen gewoon mens te vinden was. Maar ook het Spaanse Hooggerechtshof en de openbare aanklager zien aanleiding om Puigdemont en Ruben Wagensberg (volksvertegenwoordiger in het Catalaanse Parlement, hij is onlangs naar Zwitserland uitgeweken) te onderzoeken wegens terrorisme.
In de aanloop naar het referendum had een Russische diplomaat in Zwitserland contact gezocht met de naaste medewerker van Puigdemont, Josep Lluís Alay. De rus bood zijn diensten aan om Catalonië te steunen in het geval zij onafhankelijk zou worden. Alay ging daar echter niet op in. Sinds dit feit bekend werd, verkondigden de Spaanse media dat er een 100.000 Russische soldaten klaar zouden staan om Catalonië bij te staan indien Puigdemont daarom zou vragen. Om deze reden worden Alay, de Catalaanse president en enkele andere politici gerechtelijk onderzocht wegens hoogverraad tegen Spanje. Nu geldt de referendumwet ook voor terrorisme en hoogverraad zoals deze door de EU worden geïnterpreteerd, en niet zoals deze wordt gezien door partijdige rechters die zich bezondigen aan prospectief onderzoek. De wet moet nu door de Spaanse Senaat worden goedgekeurd. Aangezien de Partido Popular, welke fel gekant is tegen het verlenen van amnestie voor Puigdemont, de meerderheid heeft, zal de Senaat met zeer grote waarschijnlijkheid de wet niet goedkeuren. Het wetsvoorstel zal in dat geval over twee maanden naar het Congres worden teruggestuurd waar het dan zal worden aangenomen en in de Spaanse Staatscourant BOE gepubliceerd worden.
Vervroegde verkiezingen
Deze week schreef de Catalaanse president, Pere Aragonés van de ERC partij, vervroegde verkiezingen uit. Deze zullen aanstaande 12 Mei worden gehouden. De directe aanleiding was dat hij met zijn minderheidsregering (33 van de 135 zetels) geen meerderheid voor zijn jaarbegroting kon krijgen.
De regeringstermijn van Aragonés zou in Februari 2025 aflopen. Bij zijn aanstelling had hij de steun van de CUP en de Junts partij met de belofte dat hij zou werken aan de Catalaanse onafhankelijkheid. Daar kwam echter bijzonder weinig van terecht. Zijn beleid was duidelijk gericht om de Catalaanse autonomie binnen het Spaanse kader te herstellen. Toen de Junts partij daarom uit de coalitie stapte, zocht Aragonés zijn steun bij de linkse partijen PSC, de Catalaanse tak van PSOE (notabene de partij die medeverantwoordelijk is voor de opschorting van de Catalaanse autonomie en de rechtsvervolgingen), en de linkse Comuns partij. Deze laatste wilde echter niet instemmen met het Hard Rock kansspel project dat bij Tarragona gebouwd zou moeten worden. Aragonés heeft in zijn driejarige regeringsperiode de teleurstelling en ergenis van de onafhankelijkheidsbeweging op zijn hals gehaald terwijl hij bij de linkse partijen geen steun kon krijgen. De vervroegde verkiezingen lijken ingecalculeerd om nog meer kiezersverlies te voorkomen en in de hoop dat hij in Mei zal worden herverkozen. Het lijkt er echter eerder op dat Aragonés en de ERC partij een politiek kadaver geworden zijn.
Catalaanse onafhankelijkheid terug in het debat
Met de vervroegde verkiezingen en de amnestiewet openen zich diverse mogelijkheden. De teleurstelling in de gevestigde politieke partijen, inclusief Junts en CUP, is erg groot onder de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Er is daardoor een nieuwe verkiezingslijst in de maak die zich wil presenteren om de onafhankelijkheid daadwerkelijk te realiseren. Deze is van de voormalige minister van onderwijs van de regering van Puigdemont, Clara Ponsatí. Zij verbleef tot voor kort in België in ballingschap omdat zij als minister overheidsgeld zou hebben misbruikt door de scholen als stemlokalen voor het referendum te gebruiken. Daar werd zij, samen met Puigdemont en de minister van gezondheidszorg, tot Europarlementariër gekozen. Bij de burgerbeweging Assemblea Nacional de Catalunya (ANC) vind een debat plaats om een andere kieslijst samen te stellen. De leden hebben echter met een krappe meerderheid besloten om dit plan alsnog niet door te zetten.
Alle ogen zijn echter gericht op de terugkomst van Puigdemont. Nu de amnestiewet is goedgekeurd, heeft hij te kennen gegeven dat hij met de verkiezingen mee wil doen. Zijn Junts partij heeft laten weten dat hij de kieslijst zal aanvoeren. In het geval dat Junts de verkiezingen zou winnen en Puigdemont als president wordt gekozen, dan zal hij naar Catalonië moeten afreizen om te worden geïnstalleerd. Of de amnestiewet op dat moment reeds rechtsgeldig zal zijn, is nog onduidelijk. Er loopt in Spanje nog steeds een opsporings-en arrestatiebevel tegen Puigdemont. Met de aanstaande amnestiewet en de uitspraken van het Europese Hof van Justite heeft de Spaanse justitie echter weinig of nagenoeg geen marge om het arrestatiebevel tegen Puigdemont in stand te houden. Van de Spaanse justitie is, aldus zijn advocaat Gonzale Boye, sinds de rechters tegen de wet rebelleren en hun uitspraken tegen de Catalanen die in strijd zijn met de geldige jurisprudentie, echter weinig juridische zekerheid. Boye heeft laten weten dat Puigdemont bereid is om de gevangenis in te gaan indien de rechters de amnestiewet of zijn Europese parlementaire onschendbaarheid niet zullen respecteren. De afgelopen jaren heeft Puigdemont en de Catalaanse zaak in Europa grote bekendheid gekregen. Indien Spanje het nu zou wagen om hem als gekozen president van Catalonië te arresteren, dan zou daarmee meer begrip voor de Catalaanse onafhankelijkheid worden opgewekt dan na het referendum in 2017. De Europese Commissie bleef er toen bij dat het een Spaans binnenlandse aangelegenheid was en volgde het relaas van Spanje dat het referendum illegaal zou zijn geweest. Met de uitspraken van het Europese Hof van Justitie en het Europese Hof voor de Rechten van Mens komt zij daar nu niet meer mee weg.
Ook op Spaans nationaal niveau laten de vervroegde verkiezingen in Catalonië de gemoederen niet ongedeerd. Direct nadat Aragonés de vervroegde verkiezingen aankondigde, liet president Sánchez weten dat hij geen jaarbegroting bij het Congres zal indienen en die van 2024 zal gebruiken. Dit toont nogmaals aan dat de stabiliteit van de Spaanse regering bijzonder afhankelijk is van wat er in Catalonië gebeurd, ondanks dat men dit probeert te verhullen. Wat er binnen de hoogste regionen van justitie speelt, is nog onduidelijk. Maar men kan er zeker van zijn dat de machine op volle toeren draaid om het politieke onafhankelijkheids proces in Catalonië te stoppen en Puigdemont gevangen te nemen.
Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!