Llengues vives

Aurtengo martxoaren 11.ean, beste hiru lankiderekin Martin Ugalde Kultur parkeko aurkezpenean izan nintzen arren, urrian ekin diot Imanol Muruak idatzitako “Loiolako Hegiak” liburuaren irakurketari. Liburu gomendagarria da, herri honen garapenak eta etorkizunak arduratzen duen edonorentzat, zeinahi joera / partidu politikotakoa izanik ere, seguru topatuko baitu (h)egiren bat han edo hemen.

Al març vaig estar a la presentació del llibre “Loiolako Hegiak” (en la versió en castellà “El triangle de Loiola”) d’I. Murua, i a l’octubre l’he llegit finalment. Molt recomanable, qualsevol que sigui la ideologia del lector, per poc que li interessi el futur d’aquest poble.

“Berria” eta “Elkar”, Euskal kulturgintzako bi izen haundi elkartu dira liburua argitaratzeko. Lan eskerga egin du egileak ere, xehe-xehe guztia arakatu eta liburua modu irakurterraz eta argian paratzeko. Eta lan eskerga egingo zuten ziur, Loiolako elkarrizketetan adostasun bila jardun zuten ordezkari politikoek ere.

Bon treball de “Berria” i “Elkar” per la publicació, bon treball de l’escriptor per haver fet un llibre clar i fàcil de llegir i bon treball sens dubte el dels polítics que es van ajuntar a la recerca d’un consens durant les converses de Loiola.
 

Azken hauek Euskal Herriaz jardun zuten, bere izaeraz solastu ziren, bertako erakundeak, bertako hiritarrak, hauen eskubide eta betebeharrak, etab izan zituzten mintzagai. Eta inoizko adostasun mailarik aurreratuenetara iritsi bide ziren, erabaki eskubidearen gainean, lurraldetasunaren gainean, eta orobat, herri honetan demokraziaren garapenaren gainean. Tartean, hizkuntzarekin zerikusia zuten edukiak ere adostu bide zituzten, euskararen ofizialtasuna Nafarroako erkidego osora hedatzeko konpromisoaren inguruan. Puntu honetara mugatzen da hizkuntza edukiei dagokien adostasuna.

Durant aquelles converses, van parlar sobre Euskal Herria, sobre els drets i deures dels seus habitants, i sembla que van arribar al nivell de consens més alt fins aleshores. Entre d’altres, també van acordar un punt sobre la llengua, però un solament, el d’estendre l’oficilitat en tot el territori navarrès.
 

Eta irakurle euskaldunari, euskaraz bizitzeko hautua egina duenari, halako batean begiak bete-betean zabaltzen zaizkio, ohartzen delako ordezkari politikoen ikuspegi faltaz eta jabetzen delako erdietsitako adostasunaren eskasiaz, herri euskaldunak bere garapenerako beharrezko dituen gutxienekoak ez baititu bermatzen.

I al lector que ha triat viure en basc se li obren els ulls de bat a bat al veure l’insuficient d’aquesta decisió, la falta de voluntat dels polítics per garantir els mínims per a un desenvolupament col·lectiu satisfactori.
 

Euskaldun baten begietatik, euskararen ofizialtasuna Nafarroako erkidegoaren eremu osora hedatzea desiragarria izan liteke, hiztunen, hizkuntza komunitatearen eta hizkuntzaren beraren garapenaren mesedetan urratsak emateari dagokionean; hizkuntzaren auzia ordea hankamotz doa beste honi heldu ezean: zer da Hego Euskal Herrian ofizialtasunaz ulertzen duguna? Eta galdera horrek, Nafarroaren eremua gainditzen du, gainerako herrialdeetan indarrean dauden legediek ez baitute hizkuntzen eta hiztunen elkarbizitza elikatzen, ez daude-eta berdintasun printzipiotan oinarrituta. Gatazka iturri dira eguneroko bizitzan eta horrek, hizkuntzaren eremuan, lehen eta bigarren mailako hizkuntzak / kulturak eta hiztunak / hiritarrak sortzea ekarri du ondorio gisa. Informazio gehiago behar duenak, Behatokiaren urteroko txostenetara jo besterik ez du.

Què entenem per oficialitat, no solament a Navarra? Les lleis actuals no alimenten la convivència entre comunitats lingüístiques malgrat la teòrica oficialitat, no s’aplica el principi d’igualtat i hi ha parlants (cultures i llengües) de primera i segona classe, els conflictes són quotidians i no més cal veure els informes anuals de Behatokia.

Espainiako 78ko konstituzioaren 3. artikuluak, gaztelania / espainiera erabiltzeko eskubidea eta ezagutzeko derrigortasuna jasotzen ditu; euskararentzat, bere eremuan lege-parekatzearen inguruan adostasunak bildu ezean, liburu honetan azaltzen diren ordezkari politikoak ez dira hiztunen, herrien eta hizkuntzen elkarbizitzaren norabidean ariko, eta beraz, aipatu akordioek, gatazka iturri izaten jarraituko dute.  

El 3º article de la Constitució Espanyola recull el dret d’utilitzar i l’obligatorietat de conèixer el castellà. I quant al basc no s’ha legislat al seu territori en igualtat de condicions encara.
 

Hau esanda, ez nuke nahi hizkuntzak derrigorrez ikasi beharra jasoko duten legeen defentsarik egin,  aukeran, aipatu konstituzioaren delako artikulu horren berridazketa bat nahiago nuke-eta,  guztion osasunaren mesederako. Baina nago, bataila hori,  beste herriekin berdintasunean, euskaldunok bizi dugun auto-ukazioa gainditu eta nazio-linguistiko gisa gure boza artikulatzen dugunera arte ez dela libratuko… horra gure hegiak eta egiak.

No vull fer una defensa de l’obligatorietat d’aprendre les llengües, preferiria que reformulessin aquell article constitucional, en bé de la salut de tota la societat. Malgrat això temo que aquesta batalla no es lliurarà fins que no articulem la nostra veu com a nació lingüística i superem el nostre acte-negació. Aquests són els nostres reptes.

Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!