Euskaldun gehienen artean euskarazko produktuen kontsumoa oso apala da. Hasi literaturatik eta segi telebista, antzerkia eta zinemarekin. Jakina, telebista gazteleraz entzuteaz ohituta egonez gero, kostatuko zaizu euskaraz pelikulak entzutea ere bai eta ez dituzu ikusiko. “Gara”, “Deia”, “Noticias” eta gaztelerazko liburuak soilik irakurtzen badituzu kosta egingo zaizu “Berria”, “Argia” eta euskal letrak ulertzea. Alferkeria, utzikeria, koherentzia falta, … dena batera?
El consum de productes en basc entre els bascòfons és molt baix. Ja hem comentat en aquest blog la creença entre molts de nosaltres segons la qual la literatura basca és dolenta, aplicable també a la televisió, el teatre i el cinema. Comprensible, d’altra banda, que costi llegir en basc si estàs acostumat a llegir premsa i altres coses només en castellà. Vagància, deixadesa, incoherència, tot junt?
ETB-1 1982an sortu zuten eta 4 urte geroago ETB-2. Audientziak 2009tik 2011ra jaitsi dira erdira, lehenengoaren kasuan %4tik %2ra eta bigarrenean %15etik %8ra. Euskarazko katearen kasuan, gainera, zama historikoa oso astuna da. Literaturarekin gertatzen den moduan, hainbatentzat ETB-1 ere produktu txarra da, eta okerrena da orain dela gutxi arte kate bakarra izan dela (2006an Hamaika Telebista eta 2008an ETB-3 abiatu zituzten).
Les dades d’audiència d’ETB-1 des de la seva creació en 1982 són bastant dolents, però en els últims anys són alarmants. Els prejudicis són una càrrega negativa històrica per la fins fa poc única cadena de televisió en basc (molt recents són Hamaika TB i ETB-3).
Onintza Enbeita
bertsolaria eta zutabegile finak (oso nire gustukoa behintzat) argi azaldu eta onartu egiten ditu kontraesanak: “Euskaraz kate gutxi daude, eta gaztelaniaz dozena bitik gora, beraz, ez da kalkulu matematiko handirik egin behar telebista batez ere gaztelaniaz ikusten dugula jakiteko. Gainera, niri gustatu egiten zait Espainiako telebista. Bai, litekeena da gaixorik egotea, baina egia da. Txutxu-mutxuak amaitzen zaizkienean kolaboratzaileei buruz kristorenak esaten dituzten programa horiek izugarri gustatzen zaizkit. Lotsa ere ematen dit aitortzeak, baina ez zait telebista aurrean gehiegi pentsatzea gustatzen, eta Goenkalen tragedia handiegiak dituzte. Egia esango dut: niri Salvame, Vuelveme Loca, Enemigos Intimos, La Noria, Corazon… eta antzerako programak gustatu egiten zaizkit.”La bertsolari i columnista O. Enbeita reconeix les seves raons: “Hi ha moltes més cadenes en castellà, i a més m’agraden. Em fa una mica de vergonya reconèixer aquest fet, però no m’agrada pensar gaire mentre miro la televisió. Prefereixo els programes de tafaneries que les tragèdies de Goenkale”.
Besteak beste,
Leire Narbaiza blogariak (bere jarratzailea ere banaiz) antzeko gauzak komentatu izan ditu (“ETB-1 ez da niretako”). Eta Aritz Galarraga kazetariak are gordinago esan du: “Min ematen du gogorarazteak, baina %1,7ko audientzia izan du kateak 2011ko urrian. Euskarazko kate publiko bakarra dugu ETB1. Eta pil-pilean da telebista publiko-autonomikoen gaia. PPk pasa den astean horiek pribatizatzeko lege bat bultzatuko dutela iragarri zuen.”La blogger L. Narbaiza, entre d’altres, coincideix amb els arguments anteriors. Però el periodista A. Galarraga ho diu de forma més crua: “Dol recordar els nivells d’audiència d’ETB1, i cal tenir en compte que és una cadena pública i els plans que té el PP de privatització de cadenes autonòmiques.”
Baina Hasier Etxeberria idazlea eta kazetariak
ez du uste ETB-1 produktu txarra denik (ezta nik ere): “Euskal gizartea bera telebistatik urrundua dago. Produktu on askoak eman ditu ETBk, eta jendeak ez ditu ikusi. Ikusleek errazkeriara jotzen dute. Oso zaila dago euskaraz aurrera egitea mundu hain handi batean eta diru gutxirekin. Euskal gizartea bera ere bada apur bat errudun gertatzen denarekin.” Erabat ados, Etxeberriak berak aurkezten duen “Sautrela” oso saio interesgarria da. Eta kuriosoa da gainera TV3k “Mihiluze” saio txukunaren eredua kopiatu izana. Akaso atsotitzari buelta eman beharko genioke: Hurbileko intxaurrak lau, gerturatu eta …hamalau!L’escriptor i periodista H. Etxeberria no creu que ETB1 sigui un mal producte, i responsabilitza al públic bascòfon de donar l’esquena a la cadena i tendir al consum fàcil. Coincideixo amb ell, i a més el programa que presenta sobre literatura és un dels més interessants. Com el concurs “Mihiluze”, que fins i tot han copiat a TV3 .
El de casa no sembla tan dolent com pensen molts,
Hil berri den Txillardegi apartekoa eta bakarra izan da, historian behin igarotzen diren munstro horietakoa. Haren mailara hurbiltzera ere ez gara iritsiko kaleko euskaldun normalok, baina eredu moduan asko balio du. Nagiak ateratzeko bada ere.
El recentment mort Txillardegi ha estat únic i irrepetible, un d’aquests monstres que passen per la història de vegades. Un excel·lent model a seguir i un estímul per sacsejar-nos la mandra.
Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!