Kirmen Uribe(1970-) idazle ondarrutarrak aurtengo Espainiako Narratiba Saria irabazi du “Bilbao-New York-Bilbao” eleberri atipikoarekin, eta azken 24 urteotan gazteleraz eginda ez den liburu batengatik sarituta izan den zazpigarren egile bilakatu da, haren aurretik Alfredo Conde (“Xa vai o griffón no vento”), Bernardo Atxaga (“Obabakoak”), Carme Riera (“Dins el darrer blau”), Manuel Rivas (“¿Qué me queres, amor?”), Unai Elorriaga (“SPrako tranbia”) eta Suso de Toro (“Trece badaladas”) izan direlarik. Sari hau 1926an lehendabiziko aldiz eman zuen Espainiako Kultura Ministerioak, 1977tik aurrera urtero, eta 1986an estreinakoz gaztelerazko ez zen lan bat aukeratu zuten.
K. Uribe ha guanyat el Premi espanyol de Narrativa d’aquest any amb la atípica novel·la “Bilbao-New York-Bilbao” i s’ha convertit en el setè autor a aconseguir tal guardó en llengua no castellana. Des de 1977 ho reparteixen cada any, i en 1986 va guanyar per primera vegada un autor “no castellà”.
Kirmen beraz horrela saritutako hirugarren idazle euskaldun bihurtu da berak idatzitako lehenengo eleberriarekin, aurretik haur eta gazte literatura eta zutabegintza batik bat, olerkia, saiakera eta beste genero batzuk jorratu zituelarik. Orain arte lanik ezagunenak “Bitartean heldu eskutik” poema liburu arrakastatsua (AEBetan ere argitaratua) eta Mikel Urdangarin eta Bingen Mendizabal musikariekin batera egindako disko-liburuak izan ditugu.
És doncs el tercer escriptor basc així premiat, i ho ha aconseguit amb la seva primera novel·la, després d’haver destacat en poesia, literatura infantil i columnes periodístiques. Cal destacar el seu reeixit llibre de poemes “Bitartean…” i els treballs literari-musicals fets amb M. Urdangarin i B. Mendizabal.
Bestela, Txomin Agirre herrikideak 100 urte lehenago “Kresala” eta “Garoa” ospetsuak argitaratu zituen, aditu askoren ustez euskarazko lehenengo eleberriak izan zirenak, eta Uribe iaz genero horretan estreinatu zen. Ordutik kritika negatibo esanguratsuak jaso izan ditu, tartean “BI-NY-BI” eleberrigintzan kokatzeko zalantzak direla medio. Eta gainera orain dela hilabete bat jasotako sariak polemika nolabait hauspotu izan du literatura arlokoak ez diren irizpideengatik. Izan ere, alde batetik López EAEko presidente berriak maiatzean kargua hartzean besteak beste Kirmenen poema bat irakurri zuen, eta oraingo sariaren berri eduki ondoren idazlea publikoki laudatu du, tartean bere ustez “euskal herritar berrien irudia” delako. Eta beste alde batetik ez da falta izan euskaldunek horrelako espainiar sariak ez onartzeko deia egin duenik…
Per altra banda contínua la tradició del seu paisà, famós i pioner novel·lista Tx. Agirre de fa 100 anys, encara que “BI-NY-BI” ha rebut en l’àmbit literari crítiques negatives significatives precisament per no ser considerada clarament novel·la com a tal. A més, el premi li ha traido la polèmica per les lloances fetes pel lehendakari López, que li considera la imatge dels “nous ciutadans bascos”, i per les opinions contràries fetes des d’altre costat que bascos recullin aquests premis espanyols.
Azken finean idazleak arrakasta lortu du baina polemikaren erdian egon da modu batean edo bestean liburua argitaratu zuenetik. Nire ustez, irakurle hutsa naizen aldetik, oso lan orijinala eta gomendagarria da, baina ez dakit zeintzuk diren irizpideak holako sari potoloak emateko. Azpian kultura arlotik kanpoko arrazoiak daudelako susmoak oso barreiatuta daude eta ez da harritzekoa. Berdin gertatzen ari da azken aldiotan Eusko Jaurlaritzak banatzen dituen Euskadi Sariekin ere. Baina edozein kasutan harrigarria da “Euskaldunon Egunkaria” auziarekin beste alde batera begiratzen dutenak auzi horretako akusatuen alde agertutako Kirmen Uribe hainbeste txalotzea. Edo ez dakite ba gisa horretako bidegabekeriei buruz Kirmen “herritar berriak” daukan iritzia?
El llibre al meu judici de simple lector és recomanable i original, però efectivament aviva les sospites sobre els criteris no culturals per a donar aquest tipus de premis, el mateix que passa amb els Premis Euskadi. I és efectivament sorprenent que els quals miren a altre costat amb l’assumpte de “Egunkaria” aplaudeixin tant a qui està tan clarament posicionat a favor dels inculpats. I és que la idea de llibertat que té Kirmen, el “nou ciutadà”, no és la mateixa que la d’ells.
Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!
“NY-Bi-NY” liburuaren 3 itzulpen argitaratuko dituzte datorren astean: gaztelerazkoa (Seix Barral), katalanezkoa (Edicions 62) eta galizierazkoa (Xerais).