ZuiderWind

Gerber van der Graaf

20 de desembre de 2019
0 comentaris

Een grote omwenteling

(1400 woorden)

Rechtszaak uitlevering Puigdemont
Na de veroordelingen van de Catalaanse leiders door het Spaanse Hooggerechtshof op 14 Oktober vroeg de onderzoeksrechter van dit hof, Pablo Larena, voor de derde maal een arrestatie-en uitleveringsbevel tegen de Catalaanse president in ballingschap Carles Puigdemont en zijn ministers uit. Hij dacht dat, nu de andere ministers wegens opruiing zijn veroordeeld voor gevangenisstraffen van 9 à 13 jaar, de justitie van België en Schotland de president en zijn ministers in ballingschap onmiddellijk vast zou laten zetten totdat zij aan Spanje zouden worden uitgeleverd. Dit bleek echter niet het geval. Nadat de Catalaanse politici door de rechters in Glasgow en Brussel verhoord waren, lieten zij hen niet alleen vrij, maar mochten zij ook hun paspoorten behouden en dus vrij het land verlaten om te reizen. Zij werden enkel verplicht om hun reis aan justitie door te geven. Afgelopen Maandag moesten Puigdemont en twee van zijn ministers die in België verblijven opnieuw voor het gerecht verschijnen. In principe zou de definitieve uitspraak vallen omtrent hun uitlevering. Hun advocaat vroeg de Belgische rechter echter om een uitspraak van het Europese Hof van Justitie af te wachten. Deze (een echte rechter!) besloot de zaak daarom uit te stellen tot begin Februari. Tot grote ergenis van de Spaanse justitie mochten de Catalaanse politici het gerechtsgebouw opnieuw in vrijheid verlaten.

Naar het Europese Hof van Justitie
Afgelopen Donderdag, 19 December, werd namelijk een uitspraak door het Europese Hof van Justitie verwacht omtrent het lidmaatschap van Oriol Junqueras (de Catalaanse vicepresident onder Puigdemont en tevens voorzitter van de partij ERC) voor het Europese Parlement. Op 28 Mei werd hij gekozen tot volksvertegenwoordiger van dit parlement. Op datzelfde moment vond de rechtszaak tegen hem en de acht andere Catalaanse politici en burgerleiders plaats. In princiepe had het gerechtelijk proces toen moeten worden opgeschort, want Junqueras genoot vanaf dat moment juridische onschendbaarheid. Maar het Spaanse Hooggerechtshof, onder voorzitterschap van rechter Marchena, vond dat van niet en ging gewoon door met het gerechtelijk proces. Marchena vond dat Junqueras pas lid van het Europese Parlement zou zijn nadat hij eerst tegenover de Spaanse kiescommissie trouw zou zweren aan de Spaanse grondwet en nadat hij deelgenomen zou hebben aan de eerste plenaire vergadering in Straatsburg. Tegelijkertijd belemmerde Marchena dat Junqueras trouw kon zweren en naar Straatsburg kon afreizen door hem gevangen te houden. Machiavellisme ten voeten uit.

In opdracht van Junqueras vroeg het Spaanse Hooggerechtshof vervolgens advies aan het Europese Hof van Justitie vanaf welk moment een gekozen volksvertegenwoordiger daadwerkelijk lid is van het Europese Parlement. Deze uitspraak werd dus afgelopen Donderdag verwacht. Daar Puigdemont en zijn minister van volksgezondheid in ballingschap, Toni Comín, ook gekozen waren tot Europarlementariërs en de eventueel daaruitvolgende juridische onschendbaarheid ook voor hen zou gelden, wachtte de Belgische rechter de uitspraak van het Europese Hof af.

De uitspraak
Kort samengevat komt de uitspraak er op neer dat een Europees Parlementslid direct door de Europese burgers wordt gekozen en dat Junqueras daarom lid van het Europese Parlement werd op het moment dat de verkiezingsuitslagen officieel bekendgemaakt werden. Dat was op 13 Juni jongstleden. Het Europese Hof zegt dat Junqueras vanaf dat moment juridische immuniteit genoot en dus het gerechtelijk proces tegen hem had moeten worden stopgezet. Als gevolg daarvan had hij toen onmiddelijk moeten worden vrij gelaten. De rechtszaak had pas weer door kunnen gaan nadat het Spaanse Hooggerechtshof aan het Europese Parlement gevraagd zou hebben om zijn juridische onschendbaarheid op te heffen. De rechtszaak tegen Junqueras en de veroordeling tegen hem druisen daarom rechtstreeks tegen de Europese wetgeving in, aldus het Europese Hof van Justitie.

Het Europese Hof heeft zich in deze zaak zeldzaam duidelijk uitgesproken en heeft voor de gehele Europese Unie verstrekkende gevolgen. Een EU lidstaat kan volgens deze uitspraak geen aanvullende eisen opleggen alvorens een volksvertegenwoordiger lid kan worden van het Europese Parlement. Men spreekt in juridische kringen al over een historische uitspraak en ‘de doctrine van het precedent Junqueras’.

Gevolgen
De uitspraak is een zware nederlaag voor de Spaanse justitie. Het Europese Hof voor Justitie zegt onomwonden dat Spanje de burgerrechten heeft geschonden. Het tribunaal zegt eigenlijk in beleefde woorden dat het juridisch proces tegen Junqueras een grote farce is. Het is nu afwachten hoe het Spaanse Hooggerechtshof hier op zal reageren. Het kan niet worden uitgesloten dat de Spaanse rechtbank zal beweren dat de uitspraak slechts een advies is en dat het daarom geen bindend vonnis is. Maar het Hooggerechtshof speelt daarmee wel met haar reputatie als democratische rechtstaat. Vooralsnog heeft zij Junqueras, 24 uur na deze uitspraak, nog niet vrij gelaten. De openbaar aanklager maakte kort na de uitspraak bekend dat hij van het Spaanse Hooggerechtshof zal eisen dat zij aan het Europese Parlement vraagt om de juridische onschendbaarheid van Junqueras op te heffen.

De demissionaire regering van Sánchez laat weten dat de landsadvocaat, die direct onder toezicht van de regering valt, de uitspraak zal bestuderen. Ondertussen heeft de Catalaanse politieke partij ERC haar onderhandelingen voor een nieuwe regering opgeschort totdat de PSOE duidelijk laat weten hoe zij over de vrijlating van haar voorzitter en de andere gevangenen denkt. De PSOE had graag een overeenkomst voor het einde van dit jaar gehad. Of er ooit een deal met ERC zal komen is zeer te betwijfelen, want de meningen liggen zeer ver uiteen. In het uiterste geval zullen de Spanjaarden opnieuw worden opgeroepen om naar de stembus te gaan, want zowel de Partido Popular als de PSOE (het enige alternatief voor een parlementaire meerderheid), sluiten wederzijds een overeenkomst met elkaar uit. Spanje is en blijft onregeerbaar zolang zij het recht van zelfbeschikking voor de Catalanen onthoudt.

Vanuit de politiek en de Spaanse pers wordt met boosheid en verbazing op de uitspraak van de Europese justitie gereageerd. Sommigen beweren dat Junqueras niet meer juridisch onschendbaar zou zijn omdat hij inmiddels is veroordeeld en de uitspraak van het Europese Hof slechts gold voor de periode toen hij nog in voorarrest zat. In ultranationalistische kringen spreekt men over inmenging van de Spaanse soevereiniteit en stelt men voor om uit de Europese Unie te stappen.

Ook voor Puigdemont en Comín heeft de uitspraak directe gevolgen. De voorzitter van het Europese Parlement, Sassoli, eist van Spanje dat zij direct gehoor moet geven aan de uitspraak van het Europese Hof. Hij geeft Puigdemont en Comín onmiddelijk toegang tot het Europese Parlement. Dit in tegenstelling tot zijn ultrarechtse voorganger Tajani, die zijn positie misbruikte en samenspande (in Catalaans) met de Spaanse unionistische partijen zodat Puigdemont de toegang tot het parlementsgebouw geweigerd werd zonder hem daarvan zelfs op de hoogte te stellen *. Clara Ponsatí, de Catalaanse minister van onderwijs die in ballingschap in Schotland verblijft, stond ook op de kieslijst voor Europarlementariër. Na de Brexit, eind Januari, wordt zij daarom ook lid van het Europese Parlement. Rechter Larena is genoodzaakt om de arrestatiebevelen tegen de Catalaanse politici voor de derde maal in te trekken en kunnen de ballingen, in theorie, weer terugkeren naar hun vaderland. Voorzichtigheid is echter geboden, want aan de zuidkant van de Pyreneëen worden de wetten naar eigen politek inzicht geïnterpreteerd.

Een ommekeer voor Catalonië
De uitspraak van het Europese Hof betekent een grote winst voor de Catalanen. Na twee lange jaren van vervolgingen en onderdrukking (er worden in totaal 1300 Catalanen vervolgt in verband met het onafhankelijkheidsproces) hebben ze gerechtigheid in Europa gevonden. Een gerechtigheid die echter ophoudt te bestaan aan de andere kant van de Pyreneeën. Het is niet te verwachten dat de Spaanse justitie na deze uitspraak van houding zal veranderen. Twee uur nadat het oordeel van het Europese Hof bekend werd gemaakt, publiceerde zij het vonnis tegen de zittende Catalaanse president Quim Torra. Tijdens de verkiezingsperiode had hij geweigerd om de gele strikken, het symbool van protest tegen de politieke gevangenen en ballingen, van het regeringspaleis te verwijderen. Torra wordt voor anderhalf jaar uit zijn ambt als president van Catalonië gezet, notabene omdat hij protesteerde tegen iets waarvoor het Europese Tribunaal hem zojuist in het gelijk heeft gesteld. Vooralsnog gaat hij in hoger beroep bij het Hooggerechtshof. Maar dit lijkt eerder uitstel dan afstel van executie. Het is voor het eerst in de moderne Spaanse geschiedenis dat een zittende president wordt afgezet. Dat niet Torra de bron van het probleem is maar Spanje, blijkt wel uit het feit dat gedurende de afgelopen eeuw elf van de dertien Catalaanse presidenten een aanvaring hebben gehad met de Spaanse justitie. Één van hen, Lluís Companys, werd daarbij geëxecuteerd. Het moment van publicatie van het vonnis tegen Torra is duidelijk een wraakneming en een wanhopige poging om de uitspraak van het Europese Hof te verhullen. De onderdrukkingen en vervolgingen tegen de Catalanen zijn nog lang niet voorbij, integendeel. Maar het tij is duidelijk gekeerd in het voordeel van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.

* De verdediging van Puigdemont heeft aangekondigd dat zij Tajani zal aanklagen.

Deixa un comentari

L'adreça electrònica no es publicarà. Els camps necessaris estan marcats amb *

Aquest lloc està protegit per reCAPTCHA i s’apliquen la política de privadesa i les condicions del servei de Google.

Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!