(1170 woorden)
Een gevangen leider
Rond 500 jaar voor Christus schreef de Chinese strijder Sun Tzu een boek over oorlogstrategie met als titel ‘De kunst van het oorlogvoeren’. Veel van zijn gedachten hieruit zijn welbekend. Eentje daarvan luidt: ‘Een soldaat mag nooit en te nimmer de bevelen opvolgen van zijn generaal wanneer deze door de vijand gevangen genomen wordt.’
Op twee november 2017 werd de voorzitter van de Catalaanse onafhankelijkheidspartij ERC en vicepresident van de Catalaanse regering, Oriol Junqueras, voorwaardelijk gevangen genomen. Na twee jaar en een proces van vijf maanden werd hij op veertien Oktober jongstleden veroordeeld voor dertien jaar gevangenisstraf voor het houden van een referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid. Het is logisch dat Junqueras, vader van twee kleine kinderen, de gevangenis uit wil. Aan de hand van zijn uitspraken lijkt het er bovendien sterk op dat hij aan het Stockholm syndroom leidt. Zijn invloed op de politieke partij is sinds zijn gevangenneming misschien minder sterk door de beperkte communicatie vanuit de gevangenis, maar ERC heeft nooit nagelaten om naar zijn mening te vragen over het te volgen beleid. Volgens Sun Tzu is dat dus een grote strategische vergissing.
Verkiezingen
In de aanloop naar de Spaanse verkiezingen van elf November jongstleden wilde ERC, ondanks de druk van JxCat en de onafhankelijkheidsbeweging, zich op een gescheiden kieslijst presenteren in plaats van samen op één enkele kieslijst. ERC was, achteraf gezien onterecht, van mening dat gescheiden kieslijsten in totaal meer zetels in het Congres van Afgevaardigden voor de Catalaanse onafhankelijkheid zouden opleveren. De voornaamste reden was echter dat zij dan ook een gezamelijke strategie zouden moeten voeren. ERC heeft haar eigen ideeën over het te volgen beleid, hoogst waarschijnlijk onder invloed van haar gevangen leider Junqueras. Alle Catalaanse partijen waren het er echter over eens dat er met de Spaanse presidentskanidaat onderhandeld zou moeten worden over een referendum voor de Catalaanse onafhankelijkheid en over amnestie voor de gevangen en verbannen politici. Zoniet, dan zou Spanje onregeerbaar blijven, zo beloofden de Catalaanse partijen hun kiezers.
Onderhandelingen
Met de verkiezingen werd ERC als grootste Catalaanse partij gekozen. De demissionair president Pedro Sánchez van de socialistische PSOE partij veranderde toen drastisch van houding. Binnen 48 uur na de verkiezingsuitslag sloot Sánchez een overeenkomst met Podemos. Ook begon hij met ERC te onderhandelen. Beide handelingen beschouwde hij de maanden daarvoor als onmogelijk. Sánchez heeft de stemonthouding van deze partij nodig om voldoende steun in het Congres te verkrijgen. Zijn politieke lot is met deze onderhandelingen in het geding. Lukt het nu, na twee verkiezingsrondes, opnieuw niet om een regering te vormen, dan zal hij als partijleider moeten aftreden. Veel van zijn partijgenoten willen echter absoluut niets weten van onderhandelingen met de ‘Catalaanse coupplegers’.
Omdat Sánchez alleen de stemonthouding van ERC nodig heeft, wilde hij niets weten van onderhandelingen met JxCat, de partij van de Catalaanse president Quim Torra. De onderhandelingen met ERC vorderden gestaag en leverde uiteindelijk een overeenkomst op. Deze stelt dat de PSOE regering, eenmaal aan de macht, met Torra bilateraal (‘van regering tot regering’) onderhandelingen zal beginnen, dat de onderwerpen niet beperkt zullen blijven tot thema’s die ‘binnen de grondwet vallen’ (oftewel dat er gepraat kan worden over een referendum voor zelfbeschikking) en dat het uiteindelijke resultaat van deze onderhandelingen aan het Catalaanse volk in een referendum zou worden voorgelegd. Let wel: de Catalanen zullen volgens deze overeenkomst niet gaan stemmen over hun onafhankelijkheid met Spanje, maar over het resultaat van de bilaterale onderhandelingen. De gehele tekst is echter zeer ruim interpreteerbaar en er wordt met geen woord over zelfbeschikkingsrecht gesproken. Bij de presentatie van zijn regeringsplannen in het Congres beloofde Sánchez de oppositie (de rechtse partijen Partido Popular, Ciutadans en Vox) echter dat de onderhandelingen ‘van regering tot regering’ binnen het kader van de grondwet zullen worden gehouden. Sánchez spreekt de op papier vastgelegde overeenkomst met ERC dus tegen.
Toch steun
Ondanks de woordbreuk van Sánchez, ondanks dat de PSOE steun gaf aan de ongrondwettelijke maatregel om de Catalaanse autonomie op te schorten (met als gevolg ontslag van de Catalaanse regering, ontbinding van het Parlement en opgelegde herverkiezingen), ondanks dat de PSOE regering via haar landsadvocaat de leider van ERC en andere politici gevangen houdt, ondanks dat Junqueras twee dagen geleden zijn lidmaatschap van het Europese parlement door de kiescommissie werd ontzegd (geheel tegen de uitspraak van het Europese Hof van Justitie in), ondanks dat de Catalaanse president door dezelfde kiescommissie op onrechtmatige wijze uit zijn functie wordt gezet, ondanks dat alles houd ERC voet bij stuk en zal haar stem in het Congres van Afgevaardigden onthouden zodat Sánchez kan gaan regeren.
Spanningen aan de Catalaanse kant
De houding van ERC geeft grote spanningen binnen de coalitie van de Catalaanse regering van Torra. Zonder dat hij over de onderhandelingen werd geraadpleegd, kwam ERC met de PSOE overeen dat hij bij de aanstaande regeringsonderhandelingen direct betrokken zou worden. Torra noemde de overeenkomst zelfs nietloyaal. Dat het niet tot een regeringsbreuk heeft geleid is slechts te danken omdat Torra ERC in het Catalaanse Parlement nodig heeft om hem te steunen tegen zijn afzetting als president door de kiescommissie.
Spanningen aan de Spaanse kant
De onderhandelingen van Sánchez met ERC geeft, om te beginnen, grote spanningen binnen zijn eigen socialistische partij PSOE. Wanneer het Catalonië betreft, is deze partij niet te onderscheiden van de ultrarechtse partijen: het Spaanse patriotisme viert ook daar hoogtij. Zij (waaronder oud-president Felipe Gonzalez en Josep Borell, voormalig minister van BuZa en momenteel hoofd van de Europese diplomatie) zijn fel gekant tegen een regering die de (passieve) steun van een Catalaanse onafhankelijkheidspartij nodig heeft.
Toen Sánchez gisteren bij de presentatie van zijn regeringsplannen in het Congres zijn steun van ERC verdedigde, kreeg hij hevige kritiek van de oppositie. De fascistische partij Vox vind dat, in plaats van onderhandelen met Torra, deze gevangen genomen moet worden omdat hij als president aanblijft en geen gehoor geeft aan de kiescommissie. De leider van de rechtse Partido Popular zei Sánchez dat de overeenkomst met de Catalaanse onafhankelijkheidspartij hem diep zal berouwen en dat dit niet zonder gevolgen zal blijven.
De PSOE is medeverantwoordelijk voor de problemen in Spanje door het politieke conflict met Catalonië aan justitie over te laten. Het is nogal naïef geweest om te veronderstellen dat wanneer zo ‘n stap eenmaal genomen is, dit beperkt zou blijven bij de Catalaanse politici. De ‘Deep State’, waaronder de hoge regionen in de Spaanse gerechtelijke macht, is altijd bezet gebleven door Franco aanhangers. Zij zijn nu in het bezit gekomen van politieke macht en zullen deze ook gaan gebruiken tegen de Spaanse politci indien zij dat nodig achten. Oftewel wanneer de eenheid van Spanje in het geding is. Een gerechtelijke aanklacht tegen Sánchez wegens hoogverraad door een rechtse oppositiepartij is zo ingediend.
Maar zo ver is het nog niet. Spanje krijgt de komende dagen een nieuwe regering. De politieke leiders van de EU lidstaten moeten zich maar eens afvragen of zij hun Spaanse collega die zijn positie dankt aan een gijzeling, welke notabene onterecht het lidmaatschap van het Europese Parlement wordt ontzegd, recht in de ogen kunnen kijken.
Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!