(1200 woorden)
Het komt in onze westerse democratische samenleving niet vaak voor dat een zittende president van een gebied of land voor het gerecht moet verschijnen. Doorgaans genieten regeringsleiders tijdens de uitvoering van hun ambt juridische onschendbaarheid om hen tegen gerechtelijke vervolging voor hun politieke beslissingen te beschermen. Slechts in een zeer uitzonderlijk geval, zoals fraude, machtsmisbruik of een zware misdaad, wordt deze juridische immuniteit, doorgaans met instemming van het parlement, opgeheven.
In 1940 vluchtte de Catalaanse president Lluís Compayns naar het door de Duitse nazi’s bezette Frankrijk. Hij werd door de Gestapo aan het Spanje van generaal Francisco Franco uitgeleverd. In een rechtszitting dat nog geen uur duurde werd hij ter dood veroordeeld. De daaropvolgende dag werd hij voor de dageraad in het kasteel van Montjuïc, middenin Barcelona, gefusilleerd. Spanje heeft de rechtszaak nooit onderzocht, nietig verklaart, de Catalaanse president in ere herstelt noch haar excuses voor de moord aangeboden.
Sindsdien zijn er tot gisteren aan toe in Spanje geen presidenten meer geweest die tijdens hun functie terechtgesteld werden (1). De huidige president Quim Torra werd in staat van beschuldiging gesteld en verscheen afgelopen Maandag voor de rechter. Tijdens de verkiezingscampagne van 28 April jongstleden had hij geweigerd om de gele strikken (als protest tegen de politieke gevangenen en ballingen) van de Catalaanse overheidsgebouwen en de spandoek met de tekst ‘Vrijheid voor de politieke gevangenen’ van het balkon van het presidentiele paleis te verwijderen. De Spaanse Centrale Kiescommissie (JEC) had hem daarvoor opdracht gegeven met het argument dat gedurende de verkiezingscampagne de overheidsgebouwen geen partijpolitieke symbolen mogen dragen. Torra weigerde om twee redenen het spandoek te verwijderen. Het spandoek is namelijk geen partijpolitiek symbool. Het drukt het algemeen verlangen van een groot deel van de Catalaanse samenleving uit en de mening wordt ook gedragen door andere politieke partijen die niet regeren. Daarnaast argumenteert de Catalaanse president dat hij door het Parlement is gekozen en dus alleen aan dit Parlement verantwoording schuldig is. De administratieve JEC commissie is daarom ondergeschikt aan de president. De opdracht was volgen Torra illegaal. Indien hij de JEC commissie gehoorzaam zou zijn geweest, dan had hij zijn macht als president misbruikt, hetgeen een misdaad is. ‘Ik kan niet zomaar tegen de directeuren van de scholen en ziekenhuizen zeggen dat zij de gele strikken moeten verwijderen, want daar heb ik geen zeggenschap over.’ Torra zegt dat de censuur van de JEC de fundamentele mensenrechten schendt. Hij stelde tegen de rechter dat hij alles doet om het recht van vrije meningsuiting en de andere fundamentele burger-en mensenrechten in zijn land te beschermen.
De advocaat van Torra, Gonzalo Boye, zegt dat het een politiek gemotiveerd proces is en dat een dergelijke vervolging een anomalie is in een vrije democratie. Hij argumenteert bovendien dat de rechters en de aanklager van het Catalaans Hooggerechtshof partijdig zijn. De voorzitter van dit tribunaal, Barrientos, en de openbaar aanklager liepen een jaar geleden boos van een bijeenkomst weg toen de voorzitter van het Catalaanse Parlement sprak over de politici in ballingschap en de politieke gevangenen. De rechter en de openbaar aanklager vinden dus dat de gerechtelijk vervolgingen tegen de Catalaanse politici en burgerleiders apolitiek zijn en dat Spanje geen politieke gevangenen en ballingen heeft. Daarmee is aangetoond dat zij in deze zaak partijdig zijn en met grote waarschijnlijkheid reeds stelling hebben genomen over het al dan niet verwijderen van het spandoek en de gele strikken. De twee andere rechters van dit tribunaal namen deel in de gerechtelijke procedure om de aanklacht tegen Torre te accepteren. Ook zij zijn daarmee aantoonbaar ‘besmet’ zoals advocaat Boye dat in juridische termen noemt. Naast de openbare aanklager is er ook een volksaanklager. Net als in het proces tegen de Catalaanse leiders in het Spaans Hooggerechtshof, is dit de ultrarechts en fascistische politieke partij Vox. Aan het begin van de zitting zei Torra dat hij de vragen van de volksaanklager niet zal beantwoorden omdat zij een Francistische politieke partij is. Barrientos gaf Torra een reprimande dat hij de volksaanklager niet mag beledigen in zijn rechtszaal. De rechter en tevens voorzitter van het Catalaans Juridisch Hooggerechtshof vind Vox dus blijkbaar helemaal niet rechts. Dit maakt veel duidelijk over de politieke voorkeur van het hof. Advocaat Boye merkte op zijn beurt fijntjes op dat de rechter de Hooggeachte President van Catalonië niet zomaar met ‘meneer Torra’ kan aanspreken. Boye vroeg opnieuw om twee leden van de JEC als getuige te ondervragen. Ook vroeg hij om het proces uit te stellen, omdat er een aanklacht tegen deze twee leden van de JEC wegens machtsmisbruik tegen Torra loopt. De advocaat vindt dat dit proces niet kan plaats vinden voordat er een uitspraak tegen deze commissieleden is gedaan. Na kort beraad over de wraking van de rechters vond de rechtbank dat zijzelf onpartijdig is en dat de leden van de JEC niet hoeven te getuigen. Volgens de rechtbank heeft de lopende rechtszaak tegen hen geen enkele invloed en vond de gehoorzitting gewoon plaats.
In zijn eindpleidooi vroeg advocaat Boye de rechtbank om te rade te gaan bij het Europese Hof van Justitie (EHvJ). Zijn reeks vragen die hij aan het EHvJ stelt komen er op neer of een dergelijk partijdige rechtbank als het Catalaanse Justitiële Hooggerechtshof onder deze omstandigheden een president van een autonoom gebied in Europa wel mag veroordelen. De rechtbank is verplicht om aan de advocaat gehoor te geven en bij het EHvJ te rade te gaan. De aanvraag van de advocaat is een totale verrassing voor de rechtbank. Hiermee komt het politiek gerechtelijk proces direct onder internationale aandacht.
Torra viel in zijn eindweerwoord de Spaanse staat aan door te stellen dat haar justitie er op uit is de Catalaanse regeringsperiode te beïnvloeden. Maar dat zal het Catalaanse volk niet verhinderen om te blijven streven naar een onafhankelijke Republiek. Ook zei hij dat een veroordeling uiteindelijk als een boemerang op Spanje zelf terug zal vallen. Torra heette het vonnis daarom van harte welkom en beëindigde zijn weerwoord tegenover het Catalaanse Justitiële Hooggerechtshof, de deep state van het Spaans nationalisme, met: ‘Leve het vrije Catalonië’.
De Catalaanse president kan veroordeeld worden tot een boete van 60.000 Euro en dat hij, nooit eerder vertoond, uit zijn functie als president wordt gezet. Het ambt van president van Catalonië is er eentje met een hoog risico op rechtsvervolging. Advocaat Boye betoogde in zijn verdediging dat er iets mis is indien tien van de laatste twaalf Catalaanse presidenten gevangen, veroordeeld of vervolgt zijn. De uitspraak wordt nog deze week verwacht. Want als het tegen de Catalanen gaat, kan de Spaanse justitie verrassend efficiënt werken (2).
1. Weliswaar werd ex-president Artur Mas veroordeeld voor de volksraadpleging in 2014, maar hij had zich toen al teruggetrokken als president en plaats gemaakt voor Carles Puigdemont. Deze week na het referendum op 1 Oktober 2017 naar België uit omdat hij in Spanje wordt gezocht voor oproer. De Duitse rechtbank weigerde echter om Puigdemont aan Spanje uit te leveren. Momenteel beraadt de Belgische justitie over een nieuwe aanvraag voor zijn arrestatie.
2. Op het moment van dit schrijven werden de uitspraken van het gerechtshof in Andalusia bekend over de fraude zaak ERO. Hierin worden onder andere twee ex-presidenten van de autonome regio en een minister, allen van de PSOE partij, veroordeeld. Dit gerechtelijk proces nam negen jaar in beslag.
Us ha agradat aquest article? Compartiu-lo!